De geschiedenis van de islam in Europa gaat veel verder terug dan de jaren 60 van de vorige eeuw, toen groepen gastarbeiders uit islamitische landen naar ons continent trokken om financiële redenen. Al vanaf de eerste eeuw na het ontstaan van de islam drongen de legers van het Umayyaden kalifaat uit Damascus het Iberische schiereiland binnen. Op bevel van kalief al-Walid I werden in 711 AD de eerste stappen naar de vrijwel gehele bezetting van, wat tegenwoordig Spanje en Portugal is, gezet.
Een van de eerste moslims die met een expeditionele troepenmacht (ongeveer 7.000 man) naar Spanje trok was Tariq Ibn Ziyad, die de nauwe zee-engte tussen Marokko en het Iberisch schiereiland over stak. Deze zee-engte, en het zuidelijkste punt van Spanje zijn naar deze man vernoemd: Gibraltar. Een Spaanse variant op het Arabische 'djabal at-Tariq', hetgeen berg van Tariq betekent. Overigens zijn heel wat Spaanse plaatsnamen direct afgeleid van hun vroegere Arabische benamingen. Zelfs het oer-Spaanse olé! is een verbastering van het Arabische w-allah!, wat iets als 'mijn God!' of 'mijn hemel!' wil zeggen. Het gebied dat werd van de 8ste tot de 15de eeuw werd bezet, werd door de moslims al-Andalus genoemd. Tegenwoordig is Andalusia de naam van de op een na grootste 'provincie' van Spanje.
De bezetting, want hoe mooi sommige Arabisten en historici het ook willen brengen, dat was het natuurlijk, heeft ruim 700 jaar geduurd. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er veel van de taal en cultuur van de bezetters is blijven hangen. Toch bleek uiteindelijk het dwingende karakter van de islam voor de oorsprongkelijke bewoners, christenen en joden, onacceptabel te zijn. De verhalen over de tolerantie die er heerste tegenover deze groepen zal in de loop der eeuwen toch wel wat zijn geromantiseerd. Er bestaan talloze verhalen over massamoorden en onderdrukking en de Arabische literatuur uit die tijd laat ook weinig zien van respect voor niet-moslims. Het is belangrijk te begrijpen dat de inval en bezetting van deze regio niets anders was dan de uitvoering van een oproep tot jihad, of heilige oorlog. Het was niet de bedoeling om vrede en cultuur te brengen aan de arme christenen in Europa. Als dat het geval was geweest waren de troepen wel verder het continent ingedrongen. Het fabeltje dat het christelijk Europa, onder leiding van Karel Martel in 732 bij Poitier de moslims heeft tegen gehouden in een grote veldslag, is een hardnekkige overschatting van de militaire capaciteiten van de toenmalige Europese legers en een verdraaiing van de werkelijkheid. Het ging in feite om niets meer dan een kleine schermutseling, waarna de (onverslagen) groep moslims weer richting het zuiden trokken omdat ze weinig heil zagen in de onderontwikkelde volkeren uit het noorden. De kans om met deze, zeg maar 'achterlijke' mensen handel te drijven of er cultureel iets van op te steken was nihil. Daarnaast was ook het gruwelijke klimaat iets dat de moslims, die meer gewend waren aan hoge temperaturen en zon, graag aan hun neus voorbij lieten gaan. De verovering van Spanje en Portugal was een bewuste daad van imperialisme, uitgevoerd onder het mom van jihad. Na voltooiing van de verovering werden de nieuwe gebieden dan ook, overeenkomstig de doelstellingen van jihad geregeerd door de regels van de islam.
In 1492, het zelfde jaar dat Columbus de America's ontdekte, kwam er een einde aan de bezetting en werden de laatste moslims, ook wel 'Moren' genoemd, uit Granada en vervolgens Spanje verdreven. De Portugezen waren in de dertiende eeuw al van de bezetting verlost. Nu, in 2007, ruim 500 jaar later roept de tweede man van al-qa'ida, Ayman az-Zawahri in een onlangs verschenen videoboodschap op tot een herovering van al-Andalus en het 'reinigen' van het grondgebied van de kinderen van Spanje en Frankrijk' . Voor veel westerlingen klinkt dit als een wellicht wat overdreven agressief, maar vooral onuitvoerbaar plan. Spanje en Portugal zijn toch Europees? Wie twijfelt er nou aan de rechtmatigheid van de huidige bewoners over de soevereiniteit van het grondgebied? Toch deed al-Zawahri zijn oproep niet zo maar. Ten eerste riep hij niet elke moslim op tot jihad, maar specifiek de Berbers en andere bewoners van de Maghreb (Noordelijk Afrika). Zij waren ook degenen geweest die de verovering in de achtste eeuw hadden uitgevoerd en ook in latere eeuwen nog grote invloed op het schiereiland hebben gehad. Voor een groot deel van deze mensen leeft al-Andalus nog voort in de verhalen en tradities. De Reconquista door de Spaanse, christelijke koningen was dan ook een pijnlijke nederlaag voor deze moslims en de Berbers in het bijzonder. Een tweede reden waarom de oproep niet zo maar gedaan werd is de volgende: al-qa'ida ziet Europa als een belangrijk front in de oorlog tussen de islam en het westen. Niet alleen verdeeld strijd aldaar de coalitie in de 'war on terror', maar het zet ook de interne cohesie binnen Europa tussen de autochtone bevolking en de snel groeiende moslim bevolking, zwaar onder druk. Een dubbelzijdig zwaard.
Voor Europeanen lijkt het een belachelijke propositie, maar in de islamitische wereld is er zeker begrip voor. Al-Andalus wordt historisch als legitiem deel van de islamitische wereld gezien. Ik vraag me wel af hoe de moslimwereld zou reageren als Paus Benedictus de christenen zou oproepen om Constantinopel (er zijn lieden die deze stad Istanbul plachten te noemen) weer in te lijven bij het christelijke Europa. In principe zou deze oproep een stuk realistischer zijn, zeker vanuit een geografische, maar ook historische context. Toch verwacht ik deze oproep niet snel.
Al deze islamitische retoriek hoort natuurlijk bij de propaganda van de 'Clash of Civilizations' zoals Huntington dit noemde. Maar de mogelijke dreiging is niet te onderschatten. Er zijn grote groepen jonge fundamentalisten in Algerije en Marokko, die op dit moment getraind worden door al-qa'ida en gefinancierd zijn met geld uit het Arabisch schiereiland, die aan een oproep als die van al-Zawahri wel eens gehoor kunnen geven. We hoeven niet bang te zijn voor een leger als dat van Tariq Ibn Ziyad, dat de oversteek vanuit Marokko maakt, maar er waren slechts 19 fanatici en vier vliegtuigen nodig om Amerika een nachtmerrie te veroorzaken, waarvan het nog steeds niet is ontwaakt.
